KURU DÖNEM BESLEMESİNİN ÖNEMİ

Kuru dönem sağmal hayvanların doğumdan önceki iki aylık dönemde doğuma hazırlık maksadı ile sağım dışına çıkarılması olarak tanımlanabilir. Bu dönemin kendine has özellikleri nedeni ile kuruya çıkarılan hayvanların farklı besleme programları ile beslenmeleri gerekir. 

Kuru dönemin önemini anlayabilmek için bu dönemde hayvanlardaki fizyolojik değişimleri ve kuru dönemde yapılan rasyon uygulamalarının hayvanlarımızın verim ve sağlık durumlarını nasıl etkilediğini incelememiz faydalı olacaktır.  Bu dönem uzun bir süre boyunca sağılan süt sığırı için meme dokusunun dinlenmesi ve kendisini yeni sağım dönemine hazırlaması için önemlidir. Bunun yanında kuru dönem olarak adlandırdığımız bu iki aylık dönemde ana karnındaki buzağının gelişiminin çok önemli bir kısmı tamamlanır. Örneğin doğum ağırlığı 40 kg olan bir buzağı yaklaşık 25 kg’lık canlı ağırlık kazancını kuru dönemde gerçekleştirir (canlı ağırlığın %60’ı). Bu sebeple ana karnındaki buzağının sağlıklı bir şekilde gelişmesi ve doğması için kurudaki hayvanların doğru beslenmeleri gerekir.

Kuru dönemde uygulanan besleme programları sağmal dönemde hayvanların süt verimi ve sağlığı üzerine önemli etkiler yapmaktadır. Doğum sonrası gözlenen sağlık ve verim problemlerinin bir kısmı bu dönemde yapılan hatalar nedeniyle oluşmaktadır. Dolayısı ile bu dönemde yapılacak doğru besleme programları ile doğum sonrası gözlenen bazı hastalıkları önlemek mümkün olacaktır. Kuru dönemde yapılan besleme hataları doğum sonrasında gözlenebilen süt humması (doğum felci, hipokalsemi), sonun atılamaması (retentio), rahim iltihabı (metritis), ketozis (şeker hastalığı) gibi hastalıklara zemin hazırlayabilir. Doğum sonrası gözlenen hastalıklar dışında kuru dönemde hayvanların aşırı kilo alması nedeniyle güç doğumlarda oluşabilmektedir.

Kuru dönem boyunca hayvanların aşırı yağlanmasına neden olacak şekilde enerjice zengin besleme doğum sonrasında ketozis (şeker hastalığı), karaciğer yağlanması ve buna bağlı karaciğer fonksiyon kayıplarına neden olabildiği için sakınılması gereken bir durumdur. Sağmalların aşırı kilolu oluşu sonun atılamaması ve döl tutma sorunlarına da yol açabildiği için kuru dönemde hayvanların aşırı yağlandırılması doğum sonrası döl tutma sorunlarına yol açabilecektir. Kuru dönemde hayvanların enerjice zengin tahıl, tahıl yan ürünleri, yağ içeriği yüksek küspeler gibi kaynaklarca yoğun rasyonlar ile beslenmeleri aşırı kilo alımına yol açacağı için tavsiye edilmez. Yine bu dönemde hayvanlarda aşırı kilo artışına neden olabileceği için besi yemlerinin kullanılması da uygun değildir. Hayvanlara uygulanan rasyonu bir bütün olarak düşündüğümüzde kaliteli mısır silajları da canlı ağırlık artışına ciddi düzeyde katkıda bulunabileceği için kullanımları kısıtlandırılmalı ve rasyonda kullanılan diğer kaynakların cins ve miktarlarına göre uygun miktarlarda hayvanlara yedirilmelidir. Bu dönemde ilerleyen gebelik nedeniyle işkembe hacminin azalmasını da göz önünde bulundurduğumuzda kuru dönemde hayvan başına 8-10 kg’dan fazla mısır silajı tükettirilmemesi önerilir. Kuru dönemde hayvanların zayıf kalmaları ve doğuma düşük bir canlı ağırlık ile girmeleri de istenmeyen bir durumdur. Kuru döneme giren hayvanların canlı ağırlık ve kondisyonları doğrultusunda bir miktar kilo almaları istenir fakat bunun aşırı olması yukarıda bahsettiğimiz sorunlara yol açması nedeniyle arzu edilmez. Kuru döneme girerken hayvanların kilolu olması durumunda ise bu dönemde hayvanlara canlı ağırlık kazandırmayacak şekilde bir rasyon tükettirilmesi uygun olacaktır.

Doğum sonrası gözlenen hastalıkların başında gelen süt humması’da (doğum felci) kuru dönemde yapılan besleme hatalarına bağlı olarak oluşabilmektedir. Kuru dönemde kalsiyumdan zengin rasyonlar ile besleme doğum sonrası süt humması oluşumuna zemin hazırlar. Bu nedenle kuru dönem boyunca kuru yonca gibi kalsiyum içeriği zengin yem kaynaklarının kullanılması uygun değildir. Kuru yoncanın özellikle doğumdan önceki son bir ay içinde tükettirilmemesi faydalı olacaktır. Süt humması oluşum riski kuru dönemde anyonik karakterde rasyonların tükettirilmesi ile en düşük düzeye indirilebilir. Bu amaçla Anyon-Tek adlı ürünümüzden faydalanabilirsiniz. Anyon-Tek en az ikinci buzağısına gebe olan yüksek süt verimli hayvanlarda doğum sonrası gözlenebilen süt hummasına karşı kullanılan özel bir Optima ürünüdür. Yüksek süt verimli hayvanların tamamında kullanılması tavsiye edilir, özellikle geçmiş yıllarda bu hastalığı geçiren hayvanlarda  kullanılması faydalı olacaktır. Kuru dönemde anyonik rasyonlar (Anyon-Tek) ile besleme doğum sonrası yem tüketimi ve süt verimini de olumlu yönde etkilemektedir. Süt humması başlı başına önemli bir hastalık olmakla beraber diğer hastalıklara da zemin hazırlaması bakımından önemlidir. Süt humması geçiren bir hayvanda son atamama, rahim iltihabı (metritis), mastitis ve ketozis’te (şeker hastalığı) gözlenebilir. Süt humması geçiren bir sağmal o sağım dönemi boyunca önemli düzeyde süt verim kaybına da uğramaktadır. Süt humması doğum sonrası kandaki kalsiyum seviyesinin ani olarak düşmesi sonucu oluşan bir hastalıktır fakat kandaki kalsiyum düşüşü hayvanı hareketsiz yatıracak kadar ciddi boyutta olmadan da bazı sorunlara yol açabilir. İşletmelerimizde karşılaştığımız son atamama ve buna bağlı olarak oluşabilen rahim iltihabı olguları ile abomasum deplasmanlarının (şirdenin yer değiştirmesi) bir kısmı bu şekilde oluşmaktadır. Bu nedenle kuru dönemde anyonik rasyonlar (Anyon-Tek) ile besleme bahsi geçen sorunların görülme riskini azaltması ve bunlara bağlı olarak oluşacak sağlık sorunlarının ve süt verim kayıplarının önüne geçmesi bakımından önemlidir. 

Kuru döneme özgü rasyon programlarının uygulanabilmesi için kuruya çıkarılan hayvanların sağmallardan ayrı beslenmelerine fırsat sağlayacak şekilde bir düzen oluşturulması şarttır. Kuru dönemde mutlaka kuru dönem yemleri ile besleme yapılmalıdır. Daha önceden değindiğimiz gibi bu dönemde besi yemlerinin kullanılması uygun değildir. Yine kuru dönem boyunca süt yemlerinin kullanılması da hatalı olacaktır, süt yemleri ham protein ve enerji düzeyleri itibariyle uygun bir tercih olamazlar. Kuru dönem boyunca verilecek kuru dönem yeminin miktarı işletmede bulunan kaba yem cinsi ve kalitesi ile kuruya çıkarılan hayvanın vücut kondisyonuna bağlıdır. Kuru dönemde doğuma on beş gün kala doğumdan sonra kullanılacak süt yemine hayvanın alıştırılması maksadıyla süt yeminin rasyona dahil edilmesi fayda sağlayacaktır. Bu uygulama doğum sonrasında sağmalların kaba ve kesif yem tüketiminin daha yüksek düzeyde olmasını sağlayarak düşük yem tüketimine bağlı olarak oluşan süt verim kayıpları ile ketozis (şeker) hastalığının önlenmesi bakımından önemlidir. 

Bu dönemde kullanacağınız Optima Kuru Dönem yemi veya Anyon-Tek yemimiz ile kuruya çıkarılan hayvanlarınızın tüm besin madde ihtiyaçları karşılandığı gibi uygun rasyon programları ile kullanıldığında doğum sonrası gözlenebilecek beslemeye bağlı oluşan hastalıkların görülme riski de en aza indirilmiş olacaktır. Önerilen doğrultuda kullanıldığında kuru dönem yemlerimiz güç doğum problemlerinin önlenmesine, sağlıklı buzağılar elde edilmesine, doğum sonrası sonun kolay atılmasına, metabolik hastalıkların en az düzeye indirilmesine, sağmallardan maksimum düzeyde süt verimi alınmasına katkıda bulunur.