Sığırlarda Sıcak Stresi

                      Hava sıcaklıklarının arttığı yaz aylarında tüm canlılar gibi süt ve besi sığırlarında da değişen çevre ısısına karşı fizyolojik tepkiler oluşmakta ve hayvanlar daha serin ortamlarda bulunma ihtiyacı duymaktadırlar. İşletmelerde ki çevre ısısını düşürebilmek için elimizdeki imkanlar kısıtlı olmakla beraber yaz aylarında oluşan sıcak stresini azaltacak yönde alacağımız önlemler hem hayvanlarımızın sağlığını hem de süt ve besi verimini korumaya yardımcı olacaktır. 

Sıcak stresi; yaz aylarında yem tüketiminin, süt ve besi veriminin düşmesi ile karakterize olan, beraberinde çeşitli rahatsızlıklara yol açan fizyolojik bir durumdur. 

Isının 27 0C’yi aştığı durumlarda sığırlarda yem tüketiminde azalmalar başlar. Isının 32 0C’yi aştığı durumlarda ise yüksek verimli süt hayvanlarında belirgin verim kayıpları yaşanır. Besi hayvanlarında ise canlı ağırlık kazanımlarında yavaşlamalar gözlenir. Isı stresinin oluşmasında çevre ısısının yanında rutubette önemli rol oynar, rutubetin yüksek olduğu bölgelerde daha düşük ısılarda sıcak stresi oluşacaktır. Sıcak stresine maruz kalan sığırlar solunum sayısını arttırmak ve terlemek suretiyle vücut ısılarını sabit tutmaya çalışırlar. 

Sıcak stresinin derecesine bağlı olarak etkileri de farklı şiddetlerde olmaktadır. Sıcak stresi altındaki sığırlarda en büyük verim kayıpları döl veriminde yaşanır. Yaz aylarında ineklerin gebe kalma oranlarında dört kata varan azalmalar gözlenebilir.

Sıcak stresi süt verimi ve sütün kalitesini de büyük ölçüde etkilemektedir. Sıcak stresine bağlı olarak süt veriminde %25’lere varan kayıplar yaşanabilir. Yapılan çalışmalarda sıcak stresinin derecesine bağlı olarak süt verimlerinde 1 litre ile 10 litre arasında azalmalar tespit edilmiştir. Aynı dönemde süt yağında da azalmalar gözlenir. Yem tüketiminin azalması yanında sığırlar kaba yem (ot) yerine daha çok konsantre yem tüketme eğilimindedirler. Bu durum, işkembe ile ilgili sorunlar’ın (asidoz) oluşmasına neden olabilir. Sindirim sisteminde yaşanan bu sorunlar tırnak problemlerine de yol açabilir. 

Tüm bu olumsuzluklara rağmen yapacağımız bazı müdahaleler ile sıcak stresinin etkilerini azaltmamız mümkündür. Bunun için hayvanların öncelikle sabah ve akşam serin saatlerde beslenmeleri gerekir. Bu sayede hayvanlara daha fazla kaba ve konsantre yem tükettirmemiz mümkün olacaktır. Hayvanların sürekli temiz ve serin suya ulaşabilmesi sağlanmalı, suluklar gölgede bulunmalıdır. Düşen rasyon tüketimine bağlı olarak, hayvanların verimleri doğrultusunda daha konsantre bir rasyon ile beslenmeleri gerekecektir. Hayvanların potansiyel verimleri doğrultusunda tüketebilecekleri büyüklükte bir rasyon uygulaması ile verim kayıpları büyük ölçüde azaltılabilir. Rasyonun besin madde konsantrasyonu arttırılırken yeterli düzeyde kaba yem (ot) tüketiminin sağlanması için rasyonda kaliteli kaba yem kaynaklarına yer verilmesi faydalı olacaktır. İşletmeler de yeterli miktarda gölgelikler ve hayvanların tümünün sıkışmadan rahatça yem tüketebilecekleri şekilde uygun yemlik alanı bulunmalıdır.

Rasyon enerji içeriği olarak daha konsantre hale getirilirken tampon etkili maddeler ile desteklenmelidir. Ürün tercihlerinin tampon etkili maddeler veya probiyotik (maya) içeren ürünler yönünde yapılması fayda sağlayacaktır (Performans 2000, Turbo, Rumena, Alfamax, Grovina, Finisher, Fattina), böylece işkembe asidozundan ve sıcak stresinden kaynaklanan sorunlar bir ölçüde önlenebilir. Özellikle yüksek verimli hayvanlarda, rasyonun enerji yoğunluğunu arttırmak için by pass yağ veya by pass yağdan zengin ürünümüz Optimax-S kullanılabilir. Terleme ile kaybedilen tuz ve minerallerin telafi edilebilmesi için hayvanların önünde sürekli yalama taşı veya kaya tuzu bulunması gereklidir. Mineral kaybının telafisi rasyon tüketimini de artıracaktır. 

Özellikle yaz sıcaklıklarının yüksek olduğu bölgelerde işletmelerin sıcak stresini azaltacak şekilde projelendirilerek inşa edilmesi fayda sağlayacaktır. Yaz aylarında bahsi geçen noktalarda alacağımız önlemler ile daha karlı bir yetiştiricilik yapmak ve bunu yaparken de sıcak stresinin hayvanların sağlığı üzerindeki olumsuz etkilerini azaltmak mümkün olacaktır.